Witamina A

Pod nazwą witaminy A kryje się wiele związków m.in.: retinole oraz ich prekursory (związki wyjściowe) karoteny np. beta-karoten (prowitamina A, która występuje w roślinach).

Spożyty z pokarmem beta-karoten, w organizmie człowieka przekształcany jest w witaminę A - retinol, związek będący gotową postacią tej witaminy. Witamina A należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, dlatego tłuszcze są niezbędnym składnikiem ułatwiającym wchłanianie witaminy A. Uaktywniają one soki trawienne, które biorą udział w procesie jej trawienia.

Witamina A jest składnikiem barwnika wzrokowego występującego w siatkówce oka, pozwalającego widzieć po zmierzchu, pełni rolę przeciwutleniacza - bierze udział w regeneracji komórek i tkanek, zapewnia dobrą kondycję skóry. Utrzymuje w dobrym stanie błony śluzowe przewodu pokarmowego, układu oddechowego i rozrodczego, przewodu moczowego. Posiada istotne znaczenie w profilaktyce niedokrwiennej choroby serca oraz choroby wrzodowej żołądka. Bierze udział w budowie tkanki kostnej oraz w tworzeniu szkliwa nazębnego. Ponadto zwiększa odporność naszego organizmu i zmniejsza zapadalność na nowotwory piersi, szyjki macicy, płuc i żołądka.

Niedobór (awitaminoza):

Występuje u pacjentów z zespołem złego wchłaniania lub trawienia, u osób z niewydolnością wątroby lub niedoborem kwasów żółciowych w jelitach. Może występować podczas długotrwałych głodówek czy też przy długim stosowaniu diety nieskotłuszczowej i beztłuszczowej. Objawy awitaminozy pojawiają się także przy niedoborze cynku, który bierze udział w transporcie witaminy A w organizmie.

Niedobór witaminy A może prowadzić do:

- suchości skóry, włosów, spojówki i rogówki,

- bezsenności,

- zmęczenia,

- chorób skóry wraz z trądzikiem,

- utraty wagi ciała,

- upośledzenia widzenia nocnego (kurzej ślepoty),

- owrzodzenia jamy ustnej,

- zwyrodnienia plamki żółtej oka,

- infekcji,

- łupieżu,

- pleśniawek,

- utraty apetytu.

Przedawkowanie (hiperwitaminoza):

Dzieci: utrata masy ciała, bóle kości, wodogłowie, wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego, niepokój, zmiany skórne (tzw. łuskowata skóra), wysychanie i pękanie ust.

Osoby dorosłe: nadmierna pobudliwość, bóle głowy, anemia, senność, zmęczenie, nudności, wypadanie włosów, suchość skóry, swędzenie, biegunka, powiększenie śledziony i wątroby, wysychanie i pękanie ust.

Kobiety w ciąży: działanie teratogenne i uszkodzenie płodu.

Należy pamiętać, że przy zrównoważonej diecie nie dochodzi do przedawkowania, ani niedoboru tej witaminy.

Źródła w pożywieniu:

- wątroba wieprzowa,

- wątroby rys, tran,

- jajo kurze (żółtko),

- sery twarogowe tłuste,

- marchew,

- szparagi,

- sałata, 

- szpinak,

- dynia,

- cykoria,

- kapusta włoska,

- liście pietruszki,

- boćwina,

- spirulina,

- ziarna zbóż,

- brokuły,

- pomidory,

- kukurydza,

- porzeczki,

- maliny,

- morele.

Wspomaga wchłanianie:

- witamina E,

- cynk,

- witamina C.

Upośledza wchłanianie:

- wysoka temperatura,

- światło,

- alkohol,

- palenie tytoniu.

1. Źródło: http://www.doz.pl/zdrowie/h1200-Witamina_A.

2. Źródło: "Wzmacniaj odporność prostym pożywieniem" Bożena Żak-Cyran.